Bitka kod Lepanta je bila bitka kod drevne tvrđave između osmanskih pomorskih snaga sa jedne strane i udruženih hrišćanskih flota Španije, Mletačke Republike, italijanskih gradova država i Vatikana ujedinjenih u Svetu ligu, vođena 7. oktobra 1571. godine, u kojoj su hrišćanske snage ubjedljivo odnijele pobjedu i privele kraju osmansku hegemoniju na moru.
Bitka koja je trajala punih pet sati vođena je na sjevernoj granici zaliva Patras u zapadnoj Grčkoj, gdje su turske snage, ploveći u pravcu zapada iz svoje pomorske luke Lepanta, presrele snage Svete lige, koje su dolazile iz pravca Mesine.
Poslije turskog napada na Kipar 1570, na inicijativu pape Pija V obnovljena je u maju 1571. Sveta liga, da bi se hrišćanski svijet udruženim snagama suprotstavio sve većoj opasnosti od Turaka. Hrišćansku flotu sačinjavali su brodovi Venecije, Španije, Malte, Papske države i nekih italijanskih gradova.
U sastavu mletačke flote bile su i galije gradova Raba, Trogira, Hvara i Kotora. Prikupljanje hrišćanske flote trajalo je čitavog ljeta, a završeno je krajem avgusta 1571. u Mesini kada je tu stigao Huan od Austrije (nezakoniti polubrat španskog kralja Karla V), njen vrhovni zapovjednik.
Ujutro 7. oktobra flote su se postrojile u borbeni poredak. Hrišćanska flota zauzela je uobičajeni poredak vrste sa nešto isturenim krilima. Na lijevom krilu, koje se oslanjalo na obalu, nalazile su se 63 galije pod komandom mletačkog admirala Agostina Barbariga, desno krilo, sa takođe 63 galije, vodio je Đenovljanin Đan Andrea Dorija.
Centrom sa 63 galije komandovao je lično Huan Austrijski, a pozadi centra, u rezervi, bio je španski admiral A. Basan sa 35 galija. Pri postrojavanju borbenog poretka, iz sastava centra zaostao je sicilijanski admiral Kardona sa osam galija. Da bi iskoristio snažnu artiljeriju galeasa, Huan ih je isturio ispred galija i rasporedio duž čitavog fronta.
U ovoj, najvećoj pomorskoj bici nakon bitke kod Akcijuma (31. p.n.e), poginulo je oko 25.000 osmanskih vojnika, a potopljeno 80 osmanskih brodova; 30 od njih Turci su sami potopili, dok je 117 galija palo u ruke pobjednika. Na hrišćanskoj strani poginulo je oko 8.000 vojnika, a potopljeno je 13 brodova.
Među potopljenim brodovima bila je i kotorska galija „Sveti Tripun Kotorski“ na kojoj je bilo oko 250 veslača vojnika, pod komandom Jerolima Bizantija.
U ovoj bici, na čelu odreda španskih vojnika istakao se hrabrošću Migel Servantes, autor Don Kihota.
Hrišćanskoj pobjedi zasigurno su doprinijeli i teško osvojivi i snažno naoružani mletački brodovi sa novim tipom galease.
Pobjeda u ovoj bici je obezbijedila privremenu hrišćansku kontrolu nad Mediteranom, zaštitila Rim od turskog napada i zaustavila dalje napredovanje Turaka ka zapadnoj Evropi. Ovo je bila posljednja velika bitka u kojoj su se borili brodovi sa veslima.
